Lý Tiểu Long - cuộc đời huyền thoại và sự ra đi đầy uẩn khúc

Lý Tiểu Long và sư phụ Diệp Vấn.

 Hải Lan/VnExpress

27/11 là kỷ niệm 73 năm ngày sinh ngôi sao võ thuật Lý Tiểu Long. Chỉ sống 33 năm trên đời song anh là biểu tượng lẫy lừng của điện ảnh Hoa ngữ với những cống hiến to lớn.

 

 Lý Tiểu Long - còn mãi một huyền thoại

Lý Tiểu Long (Bruce Lee, 1940-1973), tên thật là Lý Chấn Phiên. Sinh ra ở Mỹ nhưng ấu thơ anh ở Hong Kong. Thời bé, Tiểu Long gầy yếu. Năm lên bảy, anh được bố dạy Thái Cực quyền với mục đích rèn luyện sức khỏe.

Năm 13 tuổi, Lý Tiểu Long bắt đầu theo sư phụ Diệp Vấn, học một cách bài bản bộ môn Vịnh Xuân quyền. Tiếp đến anh luyện Hồng quyền, Thiếu Lâm quyền, Tiết quyền, Bạch Hạc quyền… 

Ngoài việc miệt mài luyện võ Trung Hoa, Lý Tiểu Long nghiên cứu võ thuật phương Tây... Điều đó làm nên cơ sở quan trọng để Lý Tiểu Long sáng lập nên Triệt quyền đạo (hay Tiệt quyền đạo) sau này.

Năm 1959, Lý Tiểu Long được gia đình đưa về Mỹ. Năm kế tiếp, anh vào đại học. Ngoài học chuyên ngành, Tiểu Long dồn tâm huyết nghiên cứu võ thuật. Trong trường, Lý Tiểu Long thành lập Đội võ Trung Quốc, thường cùng cả đội luyện tập, biểu diễn.

Để quảng bá võ thuật Trung Hoa, năm thứ hai đại học, Lý Tiểu Long thuê một góc trong bãi đỗ xe của trường, treo bảng “Chấn Phiên Quốc thuật quán”. Anh vừa khổ luyện võ thuật, vừa giảng dạy cho học trò. 

Trong nhà luyện tập mang tên mình, Lý Tiểu Long quen Linda Emery, cô gái trẻ đến học võ, họ dần nảy sinh tình cảm với nhau. Năm 1964, hai người kết hôn. Sau đám cưới, vợ chồng Lý Tiểu Long tập trung kinh doanh Quốc thuật quán.

Vợ chồng Lý Tiểu Long - Linda Emery.

Lý Tiểu Long đến với điện ảnh từ rất sớm. Năm 1948 (8 tuổi), Lý Tiểu Long đóng vai nhỏ trong Phú quý phù vân, lúc đó có nghệ danh Lý Hâm. 

Sang năm 1950, phim đầu tiên Lý Tiểu Long đóng chính - Tế lộ tường - ra mắt. Trong sản phẩm điện ảnh này, anh đóng một trẻ mồ côi. Tiểu Long nhận được đánh giá tốt từ vai diễn.

Hè 1971, Lý Tiểu Long nhận lời mời của một công ty điện ảnh Hong Kong, ký hợp đồng đóng hai phim Đường Sơn đại huynh và Tinh võ môn với cát-xê 15 nghìn USD. 

Hai tác phẩm thu về thành công rực rỡ ở phòng vé, gây nên cơn sốt mạnh mẽ. Sau đó, anh tiếp tục đóng chính trong Mãnh long quá giang, Trò chơi tử thần (Tử vong du hý)… 

Tài tử cũng hợp tác với Hollywood, thực hiện Long tranh hổ đấu.

Sự xuất hiện của Lý Tiểu Long làm thay đổi diện mạo phim võ thuật Hoa ngữ, mở đường cho sự tiến quân của người Hoa vào Hollywood. 

Tuy nhiên khi đang trên đỉnh cao sự nghiệp với hàng loạt kế hoạch điện ảnh quy mô lớn, ngày 20/7/1973, Lý Tiểu Long qua đời ở Hong Kong, khi chưa đầy 33 tuổi. Ngôi sao võ thuật được an táng ở Seattle, Mỹ.

Mộ của hai cha con Lý Tiểu Long (trái) và Lý Quốc Hào.

Sinh thời, Lý Tiểu Long từng tự tin viết: “Mục tiêu rõ ràng của tôi là trở thành ngôi sao Đông phương lừng danh có cát-xê cao nhất ở Mỹ. Bắt đầu từ năm 1970, tôi sẽ được cả thế giới công nhận. Đến năm 1980, tôi sẽ có số tài sản 15 triệu USD. Lúc đó tôi và người nhà sẽ sống sung túc, hạnh phúc”.

Năm 1999, tạp chí Time xếp Lý Tiểu Long vào danh sách 100 nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất thế giới trong thế kỷ 20. Qua đời cách đây hàng chục năm, Lý Tiểu Long hiện nay vẫn trong top 3 nam diễn viên gốc Hoa được thế giới biết đến nhiều nhất.

Lý Tiểu Long có ảnh hưởng không nhỏ đối với nhiều nghệ sĩ gốc Hoa. Châu Tinh Trì từng nói về huyền thoại võ thuật: “Lý Tiểu Long là thần tượng của tôi. 

Phim đầu tiên tôi xem ở rạp là phim của anh ấy. Tác phẩm đó khiến tôi cảm thấy có ngọn lửa hừng hực trong lồng ngực. Sau đó tôi xem thêm một số phim của anh ấy và quyết tâm trở thành võ thuật gia hoặc diễn viên. 

Trong lịch sử điện ảnh Hong Kong, Lý Tiểu Long là nhân vật đặc biệt.  Anh ấy có năng khiếu võ thuật, được hưởng thiên thời, địa lợi, nhân hòa... Anh ấy là người đầu tiên nhìn ra xu hướng phát triển của võ thuật trong tương lai, là người đi đầu thực thụ”.

Những ồn ào quanh cái chết của Lý Tiểu Long

Ngày 20/7/1973, tin Lý Tiểu Long qua đời lan ra khiến toàn Hong Kong sửng sốt. Ban đầu, báo chí Hong Kong viết: 

“Ngôi sao võ thuật nổi danh Lý Tiểu Long bất ngờ ngất xỉu tại nhà riêng lúc 11h30 đêm qua. Vợ Lý Tiểu Long đưa chồng đến bệnh viện Queen’s Elizabeth cấp cứu nhưng không kịp. Phía bệnh viện chưa thể xác định nguyên nhân cái chết…”.

Cái chết của Lý Tiểu Long gây nhiều thắc mắc trong dư luận.

Bên cạnh sự tiếc thương, người quan tâm chú ý đến nguyên nhân sự ra đi. Rất nhiều người cảm thấy kỳ lạ: một người luyện võ khỏe mạnh, không có dấu hiệu bệnh tật, tại sao lại chết đột ngột như vậy?

Có rất nhiều lời đồn xung quanh cái chết của Lý Tiểu Long. Người nói anh đột tử trên giường nhà nữ diễn viên Đinh Bội, sau khi uống thuốc kích dục; người bảo anh bị xã hội đen Hong Kong mưu sát; lại có bài báo viết Lý Tiểu Long bị một cao thủ điểm huyệt… Còn tin tức từ phía bệnh viện khẳng định anh chết bởi chứng phù não cấp do dị ứng với thuốc giảm đau.

Tiếp đến, tờ Star của Hong Kong đăng bài khẳng định, nam diễn viên không hấp hối ở nhà mình mà tại phòng của nữ diễn viên Đinh Bội. Sự việc, theo tờ báo, diễn ra như sau: 

Khoảng 13h ngày 20/7, vợ Lý Tiểu Long ra ngoài, Tiểu Long hẹn gặp Trâu Văn Hoài (một nhà làm phim Hong Kong) để thảo luận về Trò chơi tử thần. Khoảng 14h, Trâu Văn Hoài đến nhà Lý Tiểu Long, hai người bàn bạc một lúc về kịch bản, sau đó rời nhà. 

Khoảng 16h, hai người đến nhà Đinh Bội - nữ diễn viên có vai trong Trò chơi tử thần - đồng thời là người tình của Lý Tiểu Long. Cả ba nói chuyện trong khoảng hai giờ đồng hồ. Khoảng 19h, Lý Tiểu Long nói anh không khỏe, hơi đau đầu. 

Đinh Bội cho Lý Tiểu Long uống một viên thuốc giảm đau cô hay dùng. Sau đó, Tiểu Long vào phòng Đinh Bội ngủ. Khoảng 20h, Trâu Văn Hoài ra ngoài có việc khác. Nửa tiếng sau, Đinh Bội vào phòng Lý Tiểu Long, thấy anh ngủ sâu.

Trâu Văn Hoài (trái) và Lý Tiểu Long là bạn chí thân.

Đến 21h, Lý Tiểu Long vẫn chưa tỉnh. 21h45, Trâu Văn Hoài đến nhà Đinh Bội, ông đánh thức Tiểu Long nhưng không thấy tài tử có phản ứng. Hơn 22h, bác sĩ đến nhà Đinh Bội và nhận thấy nam diễn viên đã hôn mê. 

Anh được đưa đến bệnh viện ngay sau đó nhưng không thể qua khỏi.

Trâu Văn Hoài là người tiết lộ sớm nhất tin Lý Tiểu Long qua đời nhưng ông nói Lý Tiểu Long chết tại nhà riêng, vợ ở bên cạnh. Anh trai diễn viên cũng khẳng định điều này. Tuy nhiên sau đó cả hai bị phát hiện nói dối bởi căn cứ vào ghi chép điều xe, xe cấp cứu chở Lý Tiểu Long từ nhà Đinh Bội tới bệnh viện.

Dư luận chỉ trích Trâu Văn Hoài song cũng có bài báo cho rằng lời nói dối của ông là có thiện ý. 

Bởi Lý Tiểu Long vốn bị đồn cặp kè Đinh Bội, nếu cái chết của Tiểu Long liên quan tới nữ diễn viên, hình ảnh ngôi sao, người chồng, người cha của Tiểu Long sẽ bị ảnh hưởng xấu.

Tài tử Lý Tiểu Long.

Ban đầu, Đinh Bội phủ nhận bài báo, cô nói: “Lúc anh ấy qua đời, tôi không có nhà, tôi ra ngoài cùng mẹ. Lần cuối cùng tôi nhìn thấy Lý Tiểu Long là vào vài tháng trước, chúng tôi tình cờ gặp nhau trên đường”.

Dù vậy, với những chứng cứ trên Star, nhiều người tin Lý Tiểu Long qua đời ở nhà nữ diễn viên. Mọi căm phẫn dồn vào cô. Đinh Bội bị chửi bới, dèm pha. Người ta gọi cô là "kẻ sát nhân" hay "hồ ly tinh".

Lời kể của Đinh Bội 

Đinh Bội thời trẻ.

Hơn 30 năm sau ngày Lý Tiểu Long qua đời, Đinh Bội khẳng định Lý Tiểu Long chết ở nhà cô. 

Có người vì muốn bảo vệ hình tượng Lý Tiểu Long nên ép cô nhảy lầu tự tử, hại cô u mê vì cần sa... để bí mật về cái chết của ngôi sao huyền thoại bị chôn vùi. Đinh Bội cũng nói cô muốn viết sách kể chân tướng sự việc nhằm thoát khỏi tai tiếng hại chết anh hùng điện ảnh Trung Hoa.

Hồi tháng 10, Đinh Bội trả lời phỏng vấn chương trình radio Dấu vết ngày xưa của Hong Kong, kể chi tiết về cái chết của Lý Tiểu Long cùng quãng thời gian 40 năm sống trong áp lực dư luận. 

Đinh Bội giải thích, con gái là động lực để cô nói lên mọi việc: “Con gái bảo tôi nên đối mặt với cuộc sống, nó không muốn tôi bị hiểu nhầm”.

Trong lần phỏng vấn, Đinh Bội một lần nữa khẳng định Lý Tiểu Long chết tại nhà cô. Về lời nói dối của Trâu Văn Hoài, diễn viên nhận xét: “Điều đó giờ đây không quan trọng nữa, tất cả đã qua đi. 

Ông Trâu nói vậy cũng có lý của ông ấy”. Ngoài ra, Trâu Văn Hoài và người nhà Lý Tiểu Long không bàn bạc trước với Đinh Bội về việc tuyên bố cái chết của ngôi sao điện ảnh: 

“Địa vị của tôi có đáng để người ta phải bàn bạc? Vả lại nếu lúc đó người ta tìm tới nói chuyện, tôi cũng không biết phải làm thế nào”, người tình một thời của Lý Tiểu Long nói.

Trước tin đồn Lý Tiểu Long chết vì thuốc kích dục, Đinh Bội khẳng định cô đã cho Lý Tiểu Long uống thuốc giảm đau: “Thấy anh ấy không khỏe, cho anh ấy uống thuốc giảm đau là hành động bình thường”. Diễn viên nhấn mạnh đó là loại thuốc cả cô và mẹ thường dùng, trước đó Lý Tiểu Long cũng từng uống loại này.

Đinh Bội là diễn viên đóng nhiều phim gợi tình.

Đinh Bội vốn là diễn viên chuyên đóng cảnh gợi tình. Nhiều năm qua, cô bị cho là “hồ ly tinh hại chết Lý Tiểu Long trên giường”. 

Đinh Bội nói cô phải chịu quá nhiều lời chửi bới nặng nề, vì thế mẹ cô cho rằng chính Lý Tiểu Long mới là người hại con gái bà. “Lúc đó không xảy ra chuyện gì cả… Tôi chỉ có thể nói rằng, đôi trai gái có làm gì đó với nhau là chuyện thường tình, tình yêu không có tội. 

Cho dù xảy ra chuyện vì hành động thân mật nam nữ, đó cũng là ý trời”.

Đinh Bội còn chia sẻ về tình yêu giữa cô và Lý Tiểu Long. Ngôi sao phim cấp ba một thời nói cô và tài tử rất hợp nhau, Tiểu Long thích cô nhiều hơn là cô thích tài tử. 

“Tình yêu không bao giờ kiểm soát được, Lý Tiểu Long thích tôi, tôi không thích anh ấy mới là ngốc”. Tuy nhiên ngày đó Đinh Bội không có ý muốn phá vỡ gia đình Lý Tiểu Long, cũng không mơ tưởng trở thành “Lý phu nhân”.

Bà Linda Emery hiện có cuộc sống êm ấm bên chồng thứ hai là Bruce Cadwell.

Đinh Bội dành cho vợ Lý Tiểu Long sự tôn trọng, vị nể: “Chị ấy vốn sớm biết đến sự tồn tại của tôi. Chị ấy là người tốt, chúng tôi tôn trọng nhau. Chị ấy cũng rất tôn trọng chồng. Khi mọi sự đã rồi, chị đến khuyên nhủ tôi mà không trách cứ một lời. 

Không trách móc đã là sự giúp đỡ rồi”. Sau này, vì một số hiểu lầm, hơn nữa Linda Emery lấy chồng khác, hai người không liên lạc với nhau. Đinh Bội thừa nhận con gái Lý Tiểu Long là Lý Hương Ngưng không có thiện cảm với cô.

Người tình Lý Tiểu Long cho biết, 40 năm qua cô ăn chay niệm phật, cầu nguyện cho Tiểu Long an lạc ở thế giới khác. Năm 1993, con trai của Lý Tiểu Long là Lý Quốc Hào (sinh năm 1965) chết vì trúng đạn khi đóng phim, Đinh Bội vô cùng băn khoăn, tiếc nuối vì điều này. 

“Nói thật là sau khi Tiểu Long qua đời, tôi tụng kinh cho gia đình họ 30 năm. Không hiểu tại sao Lý Quốc Hào qua đời sớm vậy, điều đó làm tôi áy náy không yên”.

Vợ chồng Lý Tiểu Long và con trai Lý Quốc Hào. Ảnh phải là Quốc Hào khi trưởng thành.

Ba năm sau khi Lý Tiểu Long qua đời, Đinh Bội kết hôn với Hướng Hoa Cường, nhà sản xuất phim nổi tiếng Hong Kong. “Tôi vô cùng cảm kích ông Hướng, ông ấy đã giúp đỡ tôi rất nhiều. Hướng Hoa Cường là fan của Lý Tiểu Long, ông ấy rất hào phóng, độ lượng”. Hôn nhân của Đinh Bội và Hướng Hoa Cường không trọn vẹn, nhà sản xuất phim sau đó kết hôn với phụ nữ khác.

Đinh Bội cho rằng nhiều năm qua, Lý Tiểu Long âm thầm phù trợ cô, cho cô sức mạnh vượt qua tất cả: “Trước khi qua đời, anh ấy để lại cho tôi một cuộn băng, trong đó có nhiều bài hát tích cực, mang ý cổ vũ tinh thần. Mỗi lần gặp khó khăn, cảm thấy không thể bước tiếp, tôi lại nghe cuốn băng đó và cảm thấy Lý Tiểu Long đang động viên, khích lệ tôi”, Đinh Bội nói.