MỒ HÔI NHIỀU VÀ MỒ HÔI ÍT
Tuy nhiên có những lúc các bộ phận làm ra mồ hôi bị xáo trộn và cơ thể chúng ta bị ra rất nhiều mồ hôi, dù không ở vào những trường hợp trên, hoặc không ra mồ hôi bao giờ. Ra mồ hôi thường làm bệnh nhân rất bực bội và mắc cở, đôi khi cũng có thể là dấu hiệu của một bệnh nặng. Không ra mồ hôi chút nào là một trường hợp nguy hiểm đến tính mạng.
Mồ hôi thường không có mùi nhưng có thể trở thành có mùi hôi khi tiếp xúc với những loại vi trùng có sẵn trên da chúng ta. Tại Hoa Kỳ, nơi mà mỗi năm dân Mỹ đã bỏ ra mấy trăm triệu để mua thuốc chống mùi mồ hôi.
Khi nào chúng ta ra mồ hôi?
Người khỏe mạnh nào cũng ra mồ hôi nhưng ra ở đâu và nhiều hay ít, thì tùy theo mỗi người. Những yếu tố khiến đa số chúng ta ra mồ hôi là:
- Vận động thân thể, nhất là những môn vận động mạnh mẽ và nhanh
- Trời nóng
- Lúc đang lo sợ, căng thẳng, nôn nóng
Khi bị lo sợ, căng thẳng, người ta thường ra mồ hôi ở mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân và nách. Số lượng mồ hôi nhiều hay ít, ngay cả mùi mồ hôi, có thể ảnh hưởng bởi xúc cảm, thức ăn, hay bởi một vài loại thuốc, tình trạng sức khỏe, và mức kích thích tố trong người. Một số người bị ra mồ hôi rất nhiều, nhất là ở lòng bàn tay và lòng bàn chân.
Khó có thể để định nghĩa thế nào là mức ra mồ hôi thông thường và thế nào là nhiều. Mỗi người nên tự quan sát để biết mức độ ra mồ hôi của mình và để nhận biết khi có sự thay đổi.
Mồ hôi từ đâu ra?
Da chúng ta có 2 loại tuyến mồ hôi. Loại "eccrine" có ở toàn bộ da của chúng ta và tiết mồ hôi thẳng trên mặt da. Loại tuyến khác là "apocrine" có nhiều ở những vùng có lông, thí dụ như da đầu, vùng nách và vùng bẹn.
Chúng ta có từ 2 tới 5 triệu tuyến mồ hôi "eccrine". Khi nhiệt độ cơ thể chúng ta tăng lên, hệ thần kinh tự động liền kích thích những tuyến này làm tiết ra mồ hôi trên da. Mồ hôi này khi bốc hơi sẽ làm da chúng ta mát lại. Mồ hôi này thường có thành phần chính là nước và muối sodium chloride, một ít những chất điện giải khác và urea.
Tuyến "apocrine" thì tiết ra một loại mồ hôi có chất béo thẳng vào những ống nối từ tuyến lên mặt da. Khi chúng ta bị xúc cảm hay căng thẳng, thành những ống này thắt lại, đẩy loại mồ hôi này lên mặt da. Khi vi trùng có trên da của chúng ta tác dụng lên loại mồ hôi béo này chúng sẽ gây ra mùi hôi.
Một vài yếu tố có thể ảnh hưởng lên lượng mồ hôi và mùi mồ hôi của chúng ta. Một vài loại thuốc, thức ăn hay một vài loại thuốc, thức ăn hay một vài bệnh có thể làm chảy mồ hôi rất nhiều cũng như một vài loại thuốc hay bệnh có thể làm chúng ta không ra mồ hôi như bình thường được.
Bệnh ra mồ hôi quá nhiều (hyperhidrosis)
Như trên đã nói, một số người bị ra mồ hôi quá nhiều hơn bình thường mà không có nguyên nhân nào rõ rệt. Một vài yếu tố có thể khiến bạn ra mồ hôi quá nhiều:
- Di truyền: Bạn bị ra mồ hôi nhiều giống như cha hay mẹ
- Thức ăn và uống: Uống nước nóng hay những thứ có chất caffeine hay rượu có thể làm bạn ra mồ hôi nhiều. Ăn chất cay nồng, nhiều gia vị cũng vậy.
- Thuốc: Những loại thuốc có thể gây ra mồ hôi nhiều gồm thuốc chữa bệnh tâm thần, thuốc morphine và liều cao chất kích thích tố tuyến giáp trạng. Thuốc giảm đau như aspirin và Tylenol cũng có thể làm ra mồ hôi nhiều.
- Thời mãn kinh: Đàn bà thời mãn kinh có thể bị những cơn nóng bừng gồm nhiệt độ tăng cao và ra mồ hôi nhiều, cũng như cảm thấy thật nóng. Triệu chứng này gây ra do kích thích tố nữ estrogen bị giảm xuống nhiều. Ở một số người, họ có thể bị thức dậy nửa đêm đẫm mồ hôi và cảm thấy ớn lạnh.
- Thiếu kích thích tố nam: Đàn ông có mức kích thích tố nam testosterone thấp, hay bị chứng giảm testosterone do dịch hoàn bị thoái hóa, cũng có thể bị những cơn nóng bừng.
- Mức đường thấp (hypoglycenia): Bệnh nhân ra mồ hôi khi mức đường trong máu xuống đến một độ nào đó. Chứng này thường xẩy ra ở người bị tiểu đường đang chích thuốc insulin hay uống thuốc làm tăng tác dụng của insulin. Những triệu chứng đầu tiên gồm có : ra mồ hôi, run tay chân, cảm thấy yếu ớt, đói bụng, chóng mặt và buồn nôn. Ở một số người, lại bị mức đường xuống thấp sau khi ăn, nhất là khi họ đã từng bị mổ ruột hay bao tử. Một bệnh hiếm khi xẩy ra là bệnh cơ thể tiết ra nhiều chất insulin quá khiến mức đường bị xuống thấp.
- Sốt: Chúng ta bị sốt khi nhiễm vi trùng hay siêu vi. Khi nhiệt độ trở lại bình thường. Chúng ta có thể ra mồ hôi nhễ nhại, đây là cách cơ thể chúng ta xả bớt nhiệt. Khi chúng ta run lên sau khi bị sốt, đây là lúc cơ thể đang cố làm tăng nhiệt độ. Cứ tiếp tục bị lên sốt kèm theo là ra mồ hôi và lạnh run có thể là triệu chứng nhiễm trùng hay bệnh nặng.
- Bệnh cường tuyến giáp trạng: Tuyến giáp trạng làm việc quá độ, bệnh này gây ra việc giảm cân, tim đập nhanh và thất nhịp, bồn chồn, không chịu nóng được. Bệnh cũng có thể gây ra chứng đổ mồ hôi nhiều.
- Bị heart attack: Bệnh này xẩy ra khi mạch dẫn máu nuôi một vùng tim bị nghẽn khiến vùng tim ấy bị chết. Triệu chứng gồm có : thấy nặng ngực, đau thắt ngực trong vòng nhiều phút, đau hướng xuống vai, cánh tay hay lưng, thở hổn hển và ra nhiều mồ hôi như tắm. Nếu có những triệu chứng này, bạn nên gọi cấp cứu ngay, mỗi phút đều rất quan trọng.
- Bệnh lao: Bệnh lao đã trở lại trên nước Mỹ. Trong 2002, có đến 15,000 người bị lao. Triệu chứng bệnh này ho, sốt và ra mồ hôi ban đêm.
- Bệnh sốt rét: Bệnh này thường xẩy ra ở vùng nhiệt đới nhưng ở Mỹ cũng có khoảng 1000 trường hợp mỗi năm, đa số là ở những người mới đi du lịch ở các nước khác về. Triệu chứng đầu tiên thường là run lên, nhức đầu, ói mửa, buồn nôn. Khi nhiệt độ giảm xuống, bệnh nhân ra mồ hôi đầm đìa.
- Một vài loại ung thư: Bệnh ung thư máu và ung thư hạch có thể có triệu chứng ra mồ hôi khác thường.
Khi nào nên gặp bác sĩ?
- Nên đi khám bệnh khi bạn thình lình ra mồ hô nhiều hơn bình thường hoặc ra mồ hôi ban đêm mà không có nguyên do rõ rệt. Ra mồ hôi lạnh thường là phản ứng của cơ thể đối với một bệnh nặng, bồn chồn, lo lắng, hay một cơn đau nhiều. Nên đi khám ngay, khi bạn bị ra mồ hôi lạnh, nhất là khi kèm theo triệu chứng choáng váng và đau ngực, đau bụng.
- Cũng nên đi khám bệnh khi mùi mồ hôi của bạn thay đổi. Mùi trái cây có thể là triệu chứng của bệnh tiểu đường, mùi ammonia có thể là triệu chứng của bệnh thận hay bệnh gan. Một bệnh rất hiếm có thể gây ra mùi mồ hôi giống như mùi cá chết.
Chữa trị
- Những người thường ra mồ hôi nhiều có thể dùng thuốc chống mồ hôi (deodorants) hay thuốc chống ra mùi hôi (antiperspirant) được bán tự do. Thuốc deodorants thường có chất alcohol và làm da bạn trở nên acid khiến vi trùng không mọc được. Thuốc này cũng thường có mùi thơm để át mùi mồ hôi, có thể dùng dưới nách hoặc tay chân. Thuốc antiperspirant thì làm nghẽn các ống mồ hôi bằng chất muối aluminium khiến mồ hôi không tới da được. Trước đây có dư luận cho rằng thuốc chống mồ hôi có thể liên hệ tới bệnh ung thư vú, nhưng điều này chưa được chứng minh rõ rệt. Antiperspirant cũng có thể gây ra lỡ da. Deodorants thì ít gây ra vấn đề hơn
chỉ kéo dài
Nếu thuốc mua tự do không giúp được gì nhiều, bác sĩ có thể chữa bằng cách khác hoặc cho toa mua những thuốc mạnh hơn nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ hơn. Những cách này là:
- Ionto phoresic: Bác sĩ da dùng một dụng cụ điện cho một luồng điện nhẹ đến vùng bị ra mồ hôi nhiều. Phương pháp này không đau và an toàn, tuy nhiên mức độ hiệu quả chưa chắc đã hơn thuốc chống ra mồ hôi.
- Botox: Đây là chất thường dùng để xóa bớt nếp nhăn bằng cách làm tê liệt những bắp thịt ở mặt vì khi co lại chúng làm cho da nhăn. Sau này, người ta thấy rằng chất botox cũng có thể chữa bệnh mồ hôi nhiều bằng cách làm tê những dây thần kinh điều khiển tuyến mồ hôi. Cần phải chích nhiều lần, mỗi lần chích đều đau và hiệu quả chỉ kéo dài độ 4 tháng. Botox có thể làm ngưng ra mồ hôi nhưng không làm giảm mồ hôi
- Thuốc anticholinergic : Nếu bạn bị ra mồ hôi nhiều khắp nơi, bác sĩ có thể cho bạn thuốc glycopyrrolate (Robinul, Robinul Forte). Nhựng thuốc này ngăn chặn tác dụng của chất acetylcholine là chất kích thích tuyến mồ hôi, triệu chứng của bạn sẽ giảm trong 2 tuần. Tuy nhiên, bạn có thể bị tác dụng phụ vì chất acetycholine còn tác dụng lên những nơi khác của cơ thể khiến gây ra khô miệng, bón, mờ mắt, không nếm mùi vị được, chóng mặt, lú lẫn. Nếu dùng thuốc này mà bị tiêu chảy, nổi ngứa, khó thở, khó nuốt, bạn cần phải được chữa trị ngay.
- Giải phẫu chữa bệnh ra mồ hôi nhiều
Những người bị chứng ra mồ hôi quá nhiều, thường bị mặc cảm về chuyện này cũng như khó chịu khi làm việc vì tay chân lúc nào cũng nhớp nhúa mồ hôi. Bệnh này có thể chữa được bằng phương pháp giải phẩu. Nếu chỉ ra mồ hôi nhiều dưới nách. Bạn có thể được giải phẩu cắt bớt những tuyến mồ hôi dưới da. Một cách khác là cắt đi những dây thần kinh giao cảm điều khiển những tuyến mồ hôi. trước đây, giải phẫu này là một cuộc giải phẩu lớn, cần cắt phần xương ngực để có thể với tới được những dây thần kinh trong lồng ngực. Bệnh nhân phải nằm bệnh viện cả tuần và thời gian hồi phục có thể kéo dài cả tháng. nhưng hiện nay, một phương pháp mới giãn dị hơn nhiều đã được dùng. Bác sĩ giải phẫu chỉ cần rạch vài đường nhỏ dưới nách, cho ống video và dụng cụ giải phẫu vào để cắt dây thần kinh. Bệnh nhân chỉ cần nằm bệnh viện 1 ngày. Sau khi giải phẩu, mồ hôi tay sẽ ngừng vĩnh viễn. Tuy nhiên chứng ra mồ hôi nhiều lại có thể xuất hiện nơi khác, thí dụ như ở lưng hay phần sau của chân.
Tự giúp
Bạn có thể theo những cách sau đây để làm bớt khó chịu do mồ hôi ta nhiều:
- Tắm hằng ngày để số vi trùng trên da giảm bớt
- Lau thật khô hai bàn chân sau khi tắm để vi trùng không sống được nhờ môi trường ẩm ướt. dùng phấn xoa chân khô, để hút bớt mồ hôi.
- Dùng giấy và vớ bằng những chất liệu thiên nhiên như da và cotton.
- Không nên đi cùng một đôi giày nhuều ngày. Thay đổi giầy để có thời giờ khô hẳn mồ hôi.
- Mang vớ cotton hay len vì chúng hấp thụ mồ hôi tốt hơn. Khi vận động nhiều nên mang loại vớ thể thao hút mồ hôi tốt hơn. Khi vận động nhiều nên mang loại vớ thể thao hút mồ hôi. Thay vớ thường xuyên và lau khô mỗi lần thay vớ.
- Đi chân không mỗi khi có dịp, càng nhiều càng tốt.
- Mặc quần áo vải sợi thiên nhiên thay vì sợi nhân tạo. khi vận động nên mặc áo quần thể thao hút mồ hôi.
- Bôi thuốc chống mồ hôi mỗi đêm, dùng loại không có mùi thơm.
- Tập thư giãn như yoga, thiền, biofeedback.
- Thay đổi cách ăn uống, tránh những thức ăn uống làm ra mồ hôi nhiều hay có mùi nhiều như cà phê, tỏi, hành...
Bác sĩ Nguyễn Thị Nhuận
Post a Comment