UNG THƯ BUỒNG TRỨNG

Bác sĩ Nguyễn Thị Nhuận

Ung thư buồng trứng thường được gọi là "kẻ giết người thầm lặng" vì do triệu chứng khá mơ hồ. Khi được định bệnh, ung thư đã lan ra nhiều bộ phận khác trong cơ thể khiến việc chữa trị không có kết quả. Tuy nhiên, gần đây những triệu chứng sớm của bệnh đã được để ý đến, có thể giúp chúng ta tìm bệnh sớm hơn hầu chữa trị hữu hiệu. Bệnh nhân được chữa trị sớm có tỉ lệ sống 5 năm là 93%.

Triệu chứng

Không có gì đặc biệt và giống như triệu chứng những bệnh thông thường, hay giống như bệnh về đường tiêu hóa, đường tiểu. Bệnh nhân UTBT thường được định bệnh khác trước khi được định bệnh đúng. Những bệnh họ thường được gán cho là bệnh đường ruột bị kích thích, bệnh căng thẳng hay bệnh trầm cảm.

Một điểm chính cần biết là những triệu chứng của bệnh UTBT thường càng ngày càng nặng hơn. Bệnh đường ruột thường có triệu chứng lúc nhiều, lúc ít, xảy ra sau khi ăn một thức ăn nào đó, hoặc trong một trường hợp nào đó. Trong khi đó triệu chứng UTBT có thể giống như bệnh tiêu hóa, nhưng lại lúc nào cũng xảy ra, và càng lúc càng nặng hơn.

Triệu chứng UTBT gồm có các triệu chứng:

- Bụng nặng, đầy, sưng
- Đi tiểu gắt, muốn đi hoài
- Bụng dưới khó chịu, đau
- Hay bị khó tiêu, buồn nôn
- Thói quen đại tiện bị thay đổi, đi tiểu nhiều lần
- Ăn không thấy ngon hay mau no
- Bụng to ra mặc đồ thấy chật
- Uể oải, không có sức
- Giao hợp thấy đau
- Lưng phía dưới bị đau
- Kinh nguyệt thay đổi

Nên đi khám bệnh, khi có những triệu chứng như sưng bụng, cảm thấy bụng to, đau hay thấy như có gì đè trong bụng và chứng này kéo dài nhiều tuần. Nếu đã gặp bác sĩ và được chữa nhưng không giảm, nên đi khám lại hoặc đến khám bác sĩ phụ khoa. Bạn cần được khám bụng dưới ,tức khám tử cung và buồng trứng (pelvic exam) Nếu bạn có người thân đã bị ung thư buồng trứng hay ung thư vú, bạn cần được khám với bác sĩ có kinh nghiệm về bệnh ung thư buồng trứng, để được cho ý kiến về những thử nghiệm tìm bệnh sớm, trước khi mắc bệnh

Ai là người dễ mắc bệnh?

Những người có một hay nhiều yếu tố sau đây, có nhiều nguy cơ bị ung thư buồng trứng.

- Gene bị biến đổi di truyền xẩy ra trong hai loại gene được đặt tên là gene ung thư vú 1 (BRCAI) và gene ung thư vú 2 (BRCA2). Hai gene này được nhận ra nơi những gia đình có mức độ ung thư vú cao. Và họ cũng có nguy cơ bị ung thư buồng trứng rất cao nữa. Một người có sự biến đổi (mutation) nơi 1 trong 2 gene này có nguy cơ rất cao bị ung thư buồng trứng.

Phụ nữ có sự biến đỗi nơi BRCA1 có 35 tới 70 phần trăm nguy cơ bị UTBT cao hơn người bình thường. Nếu có biến đổi nơi BRCA2 thì có nguy cơ cao hơn từ 10 đến 30. Nơi đa số các phụ nữ, tỉ lệ biến đổi cho cả đời là 1.5 phần trăm. Người Ashkenazi Jews mang nguy cơ bị biến đổi nơi các gene này cao hơn nhiều.

Một yếu tố di truyền khác là hội chứng bệnh ung thư trực tràng và ruột già HNPCC. Phụ nữ trong những gia đình mang bệnh này có nguy cơ cao bị ung thư màng trong tử cung, ruột già, buồng trứng và bao tử.

- Tiền sử gia đình: Nếu có người trong gia đình bị UTBT, bạn sẽ tăng nguy cơ bệnh lên từ 10% - 15%.

- Tiền sử ung thư vú: Nếu đã bị UT vú, nguy cơ bị ung thư buồng trứng cũng tăng lên.

- Tuổi: UTBT thường xẩy ra sau khi hết kinh. Nguy cơ UTBT tăng theo tuổi. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bị UTBT trước tuổi hết kinh.

- Tình trạng con cái: Đàn bà đã từng có thai ít nhất một lần sẽ giảm nguy cơ UTBT. Dùng thuốc ngừa thai cũng có vẻ làm giảm nguy cơ UTBT của bạn tăng lên. Nếu uống thuốc Clonid trị vô sinh quá 1 năm, nguy cơ cũng tăng lên.

- Tình trạng vô sinh: (infertility): Nếu bạn khó có bầu, nguy cơ UTBT của bạn sẽ tăng lên. Nếu uống thuốc Clomid trị vô sinh quá 1 năm, nguy cơ cũng tăng lên.

- Uống hormone (HRT): Kết quả một nghiên cứu cho thấy có sự liên hệ giữa việc uống thuốc hormone vào tuổi mãn kinh và UTBT, những người chỉ uống thuốc estrogen thôi. Các bà đã uống thuốc hormone trên 5 năm có nguy cơ cao nhất.

- Mập:  Nặng quá khổ cũng dễ bị UTBT hơn và khi mắc bệnh, và khi bị bệnh, thì bệnh ung thư càng dữ hơn.

Làm gì trước khi đi khám bệnh UTBT?

Vì UTBT có những triệu chứng rất mơ hồ, đôi khi bác sĩ sẽ "coi nhẹ" lời khai bệnh của bệnh nhân hoặc không cho bệnh nhân đủ thời giờ để khai bệnh. Do đó, trước khi đi khám bệnh nên chuẩn bị như sau:

- Viết xuống tất cả những triệu chứng bạn có, kể cả những triệu chứng có vẻ không liên hệ lắm tới cuộc khám.

- Viết xuống những chuyện mới xảy ra trong đời sống, căng thẳng hay những thay đổi lớn như ly dị, mất việc...

- Viết ra tất cả loại thuốc bạn đang uống, kể cả thuốc  mua tự do, thuốc bổ, hay dược thảo....

- Đi khám bệnh cùng một  người thân. Người này sẽ nghe kỹ hơn những lời dặn của bác sĩ, để nhắc lại cho bạn nhớ

- Viết ra những câu bạn muốn hỏi bác sĩ: Nguyên nhân chính gây ra những triệu chứng, còn thêm những nguyên nhân nào khác không, và những thử nghiệm nào cần làm...

Làm gì khi bị ung thư buồng trứng?

Sau khi qua nhiều thử nghiệm định bệnh, bệnh nhân sẽ phải trải qua nhiều bước chữa trị nếu bị UTBT. Ngoài ra, cần đòi hỏi được giải thích cặn kẽ về những phương pháp chữa trị, những tác dụng phụ của việc chữa trị, bệnh nhân cũng nên thay đổi lối sống lành mạnh hơn cũng như có thể dùng thêm những phương pháp ngoại khoa giúp sức khỏe toàn thể và cuộc sống của bệnh nhân được tốt hơn. Dưới đây là những thay đổi cần làm:

- Ăn uống lành mạnh: Trong lúc chữa trị, bệnh nhân khó ăn uống, dễ buồn nôn, ói, ăn thấy khẩu vị thật nhạt nhẽo. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn cần phải ăn uống đúng cách, để có sức chống lại bệnh. Nên:

* Ăn những thực phẩm có nhiều chất đạm (protein) để giúp cơ thể tái tạo các mô. Nên ăn trứng, yogourt, cottage cheese, peanut butter, đậu hạt và lentils.

* Ăn thử vài lần những đồ ăn tốt mà mình không thích ăn. Có thể những lần sau mình sẽ thích

* Những khi cảm thấy khỏe, nên ăn nhiều và sửa soạn sẵn những thức ăn lành mạnh.

* Cho thêm những thứ nhiều calories vào đồ ăn, thí dụ trét thêm bơ, jam, mật ong lên bánh mì, rắt thêm hạt nuts lên đồ ăn.

* Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày. Ăn vặt trái cây và rau.

* Năng vận động. Ngay cả lúc không cảm thấy khỏe cũng nên hoặt động như đi bộ một quãng ngắn, trèo cầu thang để giúp các bắp thịt không bị thoái hoá. Vận động cũng giúp đỡ trầm cảm và bớt bồn chồn. Cũng nên tập những vận động nhắc đi nhắc lại như bơi, yoga...