NGUỒN GỐC PHÁT HIỆN CÂY CỎ VÀ DƯỢC TÍNH

Theo những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam - Tác giả Giáo Sư Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi

Việc dùng thuốc trong nhân dân ta đã có từ lâu đời. Từ thời nguyên thủy, tổ tiên chúng ta trong lúc tìm kiếm thức ăn, có khi ăn phải chất độc phát sinh nôn mửa hoặc đi tiêu chảy, hoặc hôn mê, có khi chết người, do đó dần dần có nhận thức phân biệt được vị nào ăn được, vị nào có độc.

Kinh nghiệm, dần dần tích lũy, không những giúp cho loài người biết lợi dụng tính chất của cây cỏ để làm thức ăn, mà còn biết dùng làm thuốc chữa bệnh, hay những vị có chất độc để chế tên bắn, tẩm thuốc độc, dùng trong săn bắn, hay trong lúc tự bảo vệ chống ngoại xâm.

Lịch sử nước ta cho biết, ngay từ lập nước, nhân dân ta đã biết chế và sử dụng tên độc làm cho bọn xâm lăng khiếp sợ.

Như vậy, việc phát minh ra thuốc đã có từ thời thượng cổ, trong việc đấu tranh với thiên nhiên, tìm tòi thức ăn mà có được. Nguồn gốc tìm ra thức ăn, thuốc và cây có chất độc, chỉ là một. Về sau, dần dần mới biết tổng kết và đặt ra lý luận.

Hiện nay, đi sâu vào tìm hiểu những kinh nghiệm chữa bệnh của người Việt Nam, chúng ta có thể phân biệt hai loại người làm thầy thuốc.

1/ loại chỉ có kinh nghiệm chữa bệnh, không biết hay ít biết lý luận, kinh nghiệm cứ cha truyền con nối mà tồn tại và phát huy, loại người này thường sống tại các vùng dân tộc thiểu số.

2/ Loại biết dùng thuốc, nhưng thêm phần lý luận, loại này thường ở thành thị và những người có cơ sở lý luận cho rằng vua Thần Nông (1) là người phát minh ra thuốc. Theo truyền thuyết, vua Thần Nông nếm 100 loại cây cỏ, để tìm thuốc, có khi một ngày ngộ độc đến 70 lần, rồi soạn ra sách thuốc đầu tiên gọi là "Thần Nông bản thảo".

Trong bộ này có ghi chép tất cả 365 vị thuốc và là một bộ sách thuốc cổ nhất của đông y (chừng 4000 ngàn năm). Nhưng theo các nhà khoa học hiện nay, vua Thần Nông nói ở đây, không phải là một người, mà là kinh nghiệm của nhiều người tích lũy lại. Ghi chép thành sách, rồi để dễ truyền bá, gây tin tưởng, tác giả bộ sách đã đặt ra truyền thuyết về vua Thần Nông nếm cỏ cây tìm thuốc, thời gian viết cũng không phải xa như vậy, chỉ vào khoảng thế kỷ thứ hai.

Qua thực tiễn, chúng ta thấy không có một người nào đúc kết được tất cả những kinh nghiệm dùng thuốc mà chỉ sưu tầm, ghi chép lại cho có thứ tự hệ thống mà thôi.